"Er is niet alleen de dood, het leven zal er altijd zijn": een collectief rouwritueel

Hoe hebben jullie Infinite Dances leren kennen?

Lara: “Ik heb destijds de eerste uitvoering van ‘Infinite Dances’ gezien, toen nog op het Ladeuzeplein. Ik wist meteen dat ik wilde meedoen en heb me meteen opgegeven voor de repetities, waarna ik al snel het ritueel mee ben beginnen dansen. Wanneer ik naar dans kijk, voel ik dat in mijn hele lijf. Ik ben namelijk niet iemand van de woorden, mijn expressie ligt echt in mijn lichaam. Dat ervaarde ik heel erg met ‘Infinite Dances’."

Marc: “Drie jaar geleden is mijn partner overleden, we waren 38 jaar samen. Ik voelde heel hard dat ik moest rouwen, dat ik dat verlies moest verwerken. Eerst vond ik troost in muziek, ik speel orgel, en plots zette die muziek me aan het dansen terwijl ik nooit echt gedanst had. Rond die periode werd ‘Infinite Dances’ voor het eerst georganiseerd en ging ik kijken met een vriendin. Die dans greep me aan. Ik heb me opgegeven en sindsdien ben ik blijven oefenen, ik ben namelijk niet echt een danser (lacht). Dat is ondertussen bijna twee jaar geleden.”

Wat betekent het ritueel voor jullie?

Marc: “Ik heb al dansend een manier gevonden om te rouwen, om die pijn te verwerken. Dat bewegen zat al in mij, maar is nu al dansend naar boven gekomen. Die bewegingen komen uit een innerlijke... ja, een extase, een soort vervoering. Het is een manier om samen iets te delen met de anderen. Ik denk dat, wanneer we dansen, iedereen van de dansers helemaal in het nu is. We zijn er voor elkaar, we zijn in het nu.”

“ ‘Infinite Dances’ is een cadeau voor wie er wel nog is.”

Lara: "Voor mij is het een manier om wie niet meer onder ons is, onder ons te houden. Om hen te herdenken, om hen in leven te houden. Dat is zeker niet alleen triestig, want wie er niet meer is, kan er nog altijd zijn. In ons hart en in onze herinneringen. Het is een cadeau voor wie er wel nog is.” 

Jullie dansen ‘Infinite Dances’ op de Grote Markt. Hoe reageert het publiek?

Marc: “Heel gemengd. Er zijn passanten die geen idee hebben wat er aan de hand is en gewoon doorlopen. Of ze voelen aan dat er iets wezenlijks aan het gebeuren is en blijven het hele ritueel kijken. Achteraf komen ze dan vragen wat we net deden, omdat ze ergens wel voelden waar het over ging. Dan zijn er ook altijd mensen die heel bewust komen kijken. Je kan als publiek ook op voorhand namen doorgeven aan wie wij, als dansers, de dans dan opdragen. Op die manier is ‘Infinite Dances’ heel betekenisvol voor de nabestaanden, en voor ons.”

Lara: “We zorgen ook voor verbinding. We delen die dans met elkaar én met ons publiek: we zorgen voor elkaar, we dragen elkaar, we zijn er voor elkaar."

Het is misschien een persoonlijke vraag. Aan wie dragen jullie ‘Infinite Dances’ op?

Lara: “De ene keer draag ik het aan iemand op, de andere keer niet. Dat varieert. Onlangs was de mama van een goede collega overleden. Toen heb ik echt voor de mama van mijn collega gedanst. Soms denk ik heel erg aan mijn meter, die ik enkele jaren geleden verloren heb. Ik heb niet altijd de behoefte om het ritueel aan iemand concreet op te dragen. Vaak dans ik voor de gemeenschap, voor iedereen.”

‘Infinite Dances’ is ook een viering, zeggen jullie.

Lara: “Op een bepaald moment wordt het ritueel inderdaaad een beetje een feest. Dat klinkt misschien een beetje tegendraads, omdat ‘Infinite Dances’ een rouwritueel is. We vieren het leven: het leven dat nog is maar ook het leven dat geweest is. Dat iemand overlijdt, betekent niet dat je niet meer blij kan zijn, want je hebt die persoon gekend en je hebt samen mooie dingen meegemaakt. Hoe hard de dood ook is en hoe pijnlijk rouwen ook is: er is niet alleen de dood, het leven zal er altijd zijn. ‘Infinite Dances’ legt die snijvlakken bloot."

“Er is niet alleen de dood, het leven zal er altijd zijn.”

Lara: “Ik voel me tijdens het ritueel intens gelukkig. Je voelt dat je iets betekenisvol aan het doen bent en dat je dat samen aan het doen bent. Die verbondenheid is heel erg aanwezig, ik haal daar kracht en energie uit. Dat zijn dingen die je niet kan neerschrijven, dat voel je."

Met ‘Infinite Dances’ krijgt de dood een plek in het midden van de stad. Welke plaats heeft de dood en rouw in onze samenleving?

Lara: “Rouw wordt vaak weggeduwd. Mensen weten niet hoe ze erover moeten praten of wat ze kunnen zeggen of niet. Ik heb zelf nog geen essentiële rouwervaring meegemaakt, maar ik besef wel dat dat deel van het leven is en dat iedereen daar mee te maken krijgt. We moeten dat een plek kunnen geven, voor mij is dat via dans.”

"We maken de dood zichtbaar in onze maatschappij."

Marc: “Ja... (knikt overtuigd) we hebben over het algemeen niet veel aandacht voor rouwverwerking. De oude rituelen werken ook niet meer. Rouw is een heel erg individuele zaak geworden, ‘Infinite Dances’ maakt daar weer iets collectiefs van. De verbondenheid die we voelen met elkaar en het publiek is heel waardevol. Zo wordt rouw een groepsgegeven.”

Lara: “Want rouw is niet iets waar je individueel mee moet dealen. Met ‘Infinite Dances hebben we de dood maatschappelijk zichtbaar gemaakt en ook een draagvlak gegeven. Het is echt een collectief herdenkingsritueel.”

En waarom werkt dans zo goed als een collectief herdenkingsritueel?

Lara: “Dans is universeel menselijk. Je moet het niet uitleggen. Omdat het er is. Je voelt het ritme en daar wil je deel van uitmaken. Iedereen heeft gevoel voor ritme, in bepaalde mate dan toch (lacht). Iedereen begrijpt de taal van beweging. Dat we die samen spreken, versterkt de boodschap alleen maar.”

Tot slot: is het een moeilijke dans om aan te leren?

Marc: “Ik heb toch serieus moeten oefenen (lacht) en maak nog steeds foutjes, gelukkig is dat niet zo erg. En we dansen niet op een dansvloer, maar op de Grote Markt en het durft daar soms eens glad te zijn..."