Beeldmotetten: beeldwatte?
Beeldwatte? Heb jij ooit al van gehoord van een beeldmotet? Utopia Ensemble alleszins wel: in ‘Miroirs’ zingen ze de muziek uit die beeldmotetten en voorzien ze hen van een eigentijds visueel en muzikaal antwoord. In 4 eenvoudige stappen ontdek je hier wat zo een beeldmotet net is.
1. Een beeld...
Een beeldmotet is in de eerste plaats een prent waarop je een (meestal) religieuze beeldengroep zit. Die werd ontworpen door een inventor. Centraal op die prent - tussen de engelen, heiligen of de maagd Maria - vind je een partituur. Dat die centraal staat is niet onbelangrijk: de partituur is een volwaardig onderdeel van de tekening, en er niet later snel bijgevoegd. Vandaar dat de prent en de muziek ook thematisch hand in hand gaan.
En misschien het allerbelangrijkste: de partituur is perfect leesbaar én speelbaar.
2. ...motet
De partituur staat centraal op de prent en wordt een motet genoemd, een korte meerstemmige compositie met een Latijnse religieuze tekst. Onderzoekers vermoeden dat de muziek speciaal voor de prent in kwestie gecomponeerd werd.
Daarnaast suggereert de prent soms welke instrumenten gebruikt moeten worden. Hier zie je bijvoorbeeld de heilige Cecilia, met naast haar het motet. Toeval dat de engel een orgel bespeelt? Vast niet.
Sint Cecilia met orgelspelende engel - Collectie Stad Antwerpen, Museum Plantin-Moretus
3. Een knap staaltje drukkunst
Nog een reden waarom beeldmotetten zo uitzonderlijk zijn: het zijn echte typografische kunstwerken. Een graveur sneed het ontwerp uit in een koperplaat en de prent werd vervolgens gedrukt.
4. Made in Antwerp
Beeldmotetten zijn made in Antwerp, aan het einde van de 16e eeuw. De inventor, componist, graveur en drukker werkten allemaal in Antwerpen. Dat waren trouwens niet de eerste de beste: de kwaliteit van de beeldmotetten is uniek.
Tijdens de 16e eeuw woedde er een godsdienststrijd in Antwerpen. Deze beeldmotetten dienden dan ook een religieus doel: het waren contrareformatische pamfletten.
Ensemble Utopia zingt de muziek uit deze unieke beeldmotetten in 'Miroirs'. Ze spiegelen de 16e-eeuwse muziek en prenten aan hedendaagse antwoorden, waaronder beelden gegeneerd door AI. 'Miroirs speelt op 1 december bij 30CC. Alle info en tickets vind je op www.30cc.be/miroirs.